Doğal kaynaklar üzerindeki mülkiyet hakları sistemi, doğal kaynakların sahiplik yapısı, mülk sahibinin faaliyetleri, hakları ve ilgili çıkar ilişkilerini belirleyen bir sistemdir. Sistem, doğal kaynaklara kimin sahip olabileceğini ve ilgili hakları kimin kullanabileceğini gösteriyor. Bu sisteme göre sular, ormanlar, dağlar, otlaklar, çorak araziler ve sığlıklar gibi doğal arazilerin mülkiyet kaydına geçirilmesi gerekiyor. Böylece mülkiyet hakkı ve ilgili sorumluluklar netleştirilirken, sıkı koruma tedbirleri alınmalı, devretme işlemleri sorunsuz yapılmalı ve etkili denetim uygulanmalıdır.
ÇKP 18. Merkez Komitesi 3. Genel Kurulu’nda “ÇKP Merkez Komitesi’nin Reformun Kapsamlı Bir Şekilde Derinleştirilmesi İçin Önemli Sorunlara İlişkin Kararı” 2013 yılının Kasım ayında onaylandı. Kararda doğal kaynakların mülkiyet hakları sisteminin iyileştirilmesi gerektiği belirtildi. ÇKP Merkez Komitesi ve Çin Devlet Konseyi tarafından 2015 yılının Eylül ayında “Ekolojik Uygarlık Sisteminde Genel Reform Planı” yayınlandı. Planda doğal kaynakların mülkiyet hakları sisteminin düzeltilmesi, reformun 8 ana hedefinden en büyük hedef olarak belirlendi. ÇKP Merkez Komitesi Özel Kalemi ve Çin Devlet Konseyi Özel Kalemi tarafından 2019 yılının Nisan ayında yayınlanan “Doğal Kaynakların Mülkiyet Hakları Sisteminde Reformun Hızlandırılmasına İlişkin Fikirler” belgesinde doğal kaynakların mülkiyet hakları sisteminin ana hedefleri belirlendi. Belgede mülkiyet haklarının kayıt işlemlerinin düzeltilmesi, ödemeli kullanımın iyileştirilmesi, doğal arazilerin kullanımının kontrol altına alınması ve ulusal toprakların planlanması, doğal kaynakların restorasyonu korunması ve bu kaynaklardan tasarruflu yararlanılması gibi konularda yararlı arayışlar yapıldı. Bu arada kırsal bölgelerde kolektif mülkiyet hakları ve orman mülkiyet haklarıyla ilgili sistemlere yönelik reformlar hızlandırılarak bir dizi sistem ve standart oluşturuldu ve pilot bölgelerin deneyimleri bir araya getirildi.
Doğal kaynakların mülkiyet hakları sistemi, ekolojik uygarlık sisteminin temel taşlarından biridir ve Çin’e özgü sosyalist kamu mülkiyet sistemine giden bir yoldur. Sosyalist gelir dağıtım metotlarını zenginleştiren doğal kaynakların mülkiyet hakları sistemi, sosyalist makro düzenleme modelinin iyileştirilmesine yardımcı olur. Doğal kaynakların mülkiyet hakları sisteminde yapılan reform, sosyalist piyasa ekonomisi sisteminin iyileştirilmesi, sosyal istikrar ve adaletin korunması, “Güzel Çin” inşasının hızlandırılması için hayati önem taşıyor.
自然资源资产产权制度
自然资源资产产权制度,是对自然资源资产产权主体结构、主体行为、权利指向、利益关系等的制度安排,包括自然资源资产归谁所有(所有权)、谁可以使用(使用权)等。这一制度要求对水流、森林、山岭、草原、荒地、滩涂等自然生态空间进行统一确权登记,做到归属清晰、权责明确、保护严格、流转顺畅、监管有效。
2013年11月,中共十八届三中全会通过《中共中央关于全面深化改革若干重大问题的决定》,提出要健全自然资源资产产权制度。2015年9月,中共中央、国务院印发的《生态文明体制改革总体方案》,把健全自然资源资产产权制度列为生态文明体制改革八项任务之首。2019年4月,中共中央办公厅、国务院办公厅印发《关于统筹推进自然资源资产产权制度改革的指导意见》,明确提出自然资源资产产权制度的主要任务,在推进统一确权登记、完善有偿使用、健全自然生态空间用途管制和国土空间规划、加强自然资源保护修复与节约集约利用等方面进行了积极探索。其中,农村集体产权、林权等制度改革加快推进,形成了一系列制度方案、标准规范和试点经验。
自然资源资产产权制度是生态文明制度体系的基础性制度,是社会主义公有制的实现形式,丰富了社会主义收入分配的基本方式,完善了社会主义宏观调控的手段方法。自然资源资产产权制度改革,对完善社会主义市场经济体制、维护社会稳定和公平正义、建设美丽中国具有重要意义。