“Ayinler Kitabı”ndan gelen "Tek başına öğrenmek kişiyi cahil ve eksik bırakır" sözü, beraber öğrenecek bir arkadaş olmadan yalnız çalışmanın, eğitimde başarısızlığına yol açarak sınırlı bilgi sağlayacağını ifade eder. Ancak öğrenme sürecinde birbirini gözlemleyerek ve kendi desavantajlarını gidermek için başkasının avantajlarını öğrenerek eğitim başarılı olabilir. Arkadaşlar arasında karşılıklı tartışma, geleneksel Çin Konfüçyüsçü eğitim teorisinin de önemli bir özelliğidir. Konfüçyüsçülük, her zaman karşılıklı öğrenme ve yardımın, bilgiyi artırmak ve ahlâkı geliştirmek için önemli bir faktör olduğunu savunur.
Eylül 2014'te, Konfüçyüs'ün doğumunun 2565. yıldönümününü anmak için düzenlenen Uluslararası Akademik Sempozyumu ve Uluslararası Konfüçyüs Derneği'nin 5. Genel Kurul Toplantısında ve ayrıca Wall Street Journal ile yaptığı röportajda Xi Jinping medeniyetler arası kültürel alışveriş ve diyaloga yönelik tutumu ifade etmek için "Tek başına öğrenmek kişiyi cahil bırakır" sözünü alıntıladı. Bu atasözü, insan toplumunun yarattığı çeşitli uygarlıklar karşısında körü körüne kendini küçük görmeme ve ulusal özgüvenini kaybetmemenin yanı sıra, aşırı kibirli olmamak ve sosyal statüye dayanan bir bakış açısına sahip olmamak gerektiğini hatırlatır. Bir yandan, her ülke kendi ulusal kültürüne saygı göstermeli, diğer yandan tüm ülkelerin medeniyetleri birbirinden öğrenmeli ve insan medeniyetlerinin değişimini ve entegrasyonunu ortaklaşa teşvik etmelidir. Kendi içimize kapanmamalıyız ve kibirli olmamalıyız.
独学而无友,则孤陋而寡闻
“独学而无友,则孤陋而寡闻”,出自《礼记》,意为独自学习而没有朋友一起切磋,就会知识狭隘、见识短浅,导致教育的失败;只有学习中相互观摩、取长补短,教育才能成功。事实上,朋友间切磋琢磨,也是中国传统儒学教育理论的一大特点,儒家始终认为互学互助是增长知识、修养德行的重要因素。
习近平在2014年9月纪念孔子诞辰2565周年国际学术研讨会暨国际儒学联合会第五届会员大会,以及接受美国《华尔街日报》采访等多个场合中,都引用“独学而无友,则孤陋而寡闻”来表达对文化交流和文明对话的态度。这一箴言提醒人们,面对人类社会创造的各种文明,既不能盲目自卑,失去民族自信力,又不能过度自傲,存有门户之见:一方面,各国要尊重自己的民族文化,另一方面,各国文明又要互学互鉴,共同推进人类文明交流交融,切不可自我封闭,更不能唯我独尊。