Üç büyük dönüşüm, ÇHC kurulduktan sonra ÇKP liderli- ğinde bireysel tarım, el sanatları ve kapitalist ticaret ve sanayiyi hedef alan sosyalist dönüşüm çalışmalarını ifade eder. Haziran 1953’te ÇKP Merkez Komitesi “bir değişim, üç dönüşüm” (Bir değişim: Sosyalist sanayileşme. Üç dönüşüm: Tarım, el sanat- ları ve kapitalizm etkisi altındaki ticaret ve sanayiyi sosyalizm temelinde dönüştürme) çalışmalarını temel içerik alan geçiş dönemindeki genel ekonomik yönergeleri çıkararak üç büyük dönüşüm sürecini başlattı.
Tarımda sosyalist dönüşüm, aynı zamanda tarımsal kooperatif hareketi olarak da biliniyor. ÇKP Merkez Komitesi, Aralık 1951’den itibaren bir dizi karar çıkararak, Çin’in tarım alanında sosyalist dönüşüm yolunu ve politikalarını belirledi. 1956 yılının sonlarında bu kapsamda yardımlaşma gruplarının oluşturulması, birincil ve ikincil tarım üreticileri kooperatifinin kurulması ve geliştirilmesi evreleri temelde tamamlandı. Tarım kooperatiflerine katılan Çinli çiftçilerin oranı yüzde 96,3’ü buldu. El sanatları alanındaki sosyalist dönüşüm ise Kasım 1953’ten 1956 sonlarına kadar sürdü. Çinli zanaatçıların yüzde 90’ından fazlası dönüşüme katıldı. Kapitalizmin etkisi altındaki ticaret ve sanayi de 1954-1956 yıllarında sosyalist dönüşüm aşamasın- daydı. ÇKP “barışçı satın alma” politikasını uygulamaya koydu. Bu kapsamda devlet kapitalizmi biçimine başvurularak kapitalist sanayi ve ticaret işletmeleri adım adım sosyalist kamu işlet- melerine dönüştürülecek, mülkiyet şekli ile personel bazındaki dönüşüm çalışmaları birleştirilecek, böylece sömürücüler kendi ekmeğini kendi çıkaran emekçilere dönüşecekti.
Üç büyük dönüşüm 1956 yılının sonlarında temelde tamamlandı. Üç büyük dönüşümün son döneminde hedefe dahahızlı ulaşmak için aceleci hareket edilmesi, çalışmaların fazla kabaca yerine getirilmesi, sık değişiklik yapılması ve yöntemlerin basitliği gibi birtakım eksikler ortaya çıkmasına rağmen 1950’li yıllarda Çin ekonomisi ve toplumunun genel gelişme vaziyeti ve karşı karşıya kalınan uluslararası durumlar bağlamında sosya- lizm kaçınılmaz olarak tek doğru yoldu.
Üretim yöntemlerinin bireyer ve özel şirketlerin elinde olduğu tarım, el sanatları ve kapitalist ticaret ve sanayide sosya- list dönüşüm, teorik ve pratik olarak Marksist-Leninist sosyalizm teorilerini zenginleştirdi, geliştirdi. Sanayi, tarım ve ticarette sosyalist reform ile ulusal ekonomik gelişmeyi ilerletti. Üç büyük dönüşümün tamamlanmasıyla birlikte Çin temel sosyalizm sistemini tesis etmiş oldu. Akabinde Çin yeni demokrasi toplu- mundan sosyalist topluma geçiş yaptı.
三大改造
三大改造是指中华人民共和国成立后,由中国共产党领导的对个体农业、手工业和资本主义工商业进行的社会主义改造。1953年6月,中共中央正式提出以“一化三改”(“一化”即社会主义工业化。“三改”即对农业、手工业、资本主义工商业的社会主义改造)为主要内容的过渡时期总路线,拉开三大改造的序幕。
农业的社会主义改造又称农业合作化运动。从1951年12月开始,中共中央颁发了一系列的决议,规定了中国农业社会主义改造的路线、方针和政策。到1956年年底,农业社会主义改造在经历了互助组、初级社、高级社三阶段后基本完成,全国加入合作社的农户达96.3%。手工业的社会主义改造从1953年11月开始至1956年年底结束,全国90%以上的手工业者加入了合作社。1954年至1956年年底,全面进行资本主义工商业的社会主义改造。中国共产党对之采取了“和平赎买”的政策,通过国家资本主义形式,逐步将其改造成社会主义公有制企业,而且将所有制改造与人的改造相结合,努力使剥削者成为自食其力的劳动者。
1956年年底,中国基本上完成了三大改造。虽然三大改造在后期出现了要求过急、工作过粗、改变过快、形式简单划一等缺点,遗留了一些问题,但就20世纪50年代中国经济社会发展的全局以及中国所面临的国际局势而论,当时对社会主义的选择是不可避免的,也是完全正确的。
对个体农业、手工业和资本主义工商业生产资料私有制的社会主义改造,在理论上和实践上丰富和发展了马克思列宁主义的科学社会主义理论,极大地促进了工业、农业、商业的社会变革和整个国民经济的发展。随着三大改造的完成,中国建立了社会主义的基本制度,从而使中国从新民主主义社会跨入了社会主义社会。