Liao-Shen, Huai-Hai ve Ping-Jin olmak üzere 3 muhare- bede ağır darbe alan KMT, siyasi, ekonomik ve askeri açılardan genel bir çöküş evresine girdi. Chiang Kai-shek, zaman kazanmak ve ÇKP’ye yeniden saldırmak amacıyla Yangtze Nehri’ndeki doğal koşullardan yararlanarak, Halk Kurtuluş Ordusu’nun nehrin güneyine geçmesini engellemeye karar verdi.
Mao Zedong, savaşa bir an önce son vermek ve barışı sağlamak için KMT hükümetiyle barış müzakereleri yapmanın 8 ön koşulunu ortaya koydu. Bundan dolayı Halk Kurtuluş Ordusu birçok kere Yangtze Nehri’ni geçme operasyonunu geciktirdi. Ancak Nanjing kentindeki KMT hükümeti ÇKP’yle üzerinde uzlaşma sağladığı Ulusal Barış Anlaşması’na imza atmayı reddettikten sonra, Çin Halkın Devrimi Askeri Komitesi Başkanı Mao Zedong ve ÇHKO Başkomutanı Zhu De 21 Nisan 1949’da tüm ülkeye marş talimatı verdi.
20 Nisan gecesinden 21 Nisan gecesine kadar, ÇHKO’nun2. ve 3. saha orduları, Yangtze Nehri’nde Çin tarihinde eşi benzeri görülmemiş bir muharebe başlattı. Halk Kurtuluş Ordusu, batıdaki Hukou ilçesinden doğudaki Jiangyin ilçesine kadar uzanan 500 kilometrelik cephede kesin bir üstünlükle, KMT’ye bağlı kara, deniz ve hava kuvvetlerinin kurduğu Yangtze Nehri’ni koruma hattını bozdu. ÇHKO 23 Nisan’da Nanjing kentini ele geçirerek, KMT’nın 22 yıl süren irticai yönetiminin çöküşünü ilân etti. 3. Saha Ordusu 27 Nisan-6 Mayıs günle- rinde Langxi ve Guangde bölgelerinde, Nanjing ve yakının- daki Zhenjiang kentinden kaçan 5 KMT kolordusunu yendi. 3 Mayıs’ta, Zhejiang eyaletinin merkezi Hangzhou kentini ele geçirdi. Bunun yanı sıra, 2. Saha Ordusu’nun bünyesindeki BatıOrdusu Yangtze Nehri’ni geçtikten sonra hızla güneye ilerledi, Jiujiang ve Nanchang kentlerini kurtardı, Zhejiang-Jiangxi demir- yolunu kesti, KMT generalleri Tang Enbo ve Bai Chongxi’nin komutasındaki 2 ordu arasındaki temasları engelledi. 17 Mayıs’ta Wuhan kentinin 3 bölgesi, 27 Mayıs’ta Shanghai, 2 Haziran’da Yangtze Nehri ağzındaki Chongming Adası ele geçi- rildi ve Yangtze Nehri Muharebesi başarıyla tamamlanmış oldu.
42 gün süren muharebede ÇHKO’dan 60 bin asker canını feda etti veya yaralandı. KMT Ordusu’ndan 430 bin asker öldü- rüldü. Bu süreçte Nanjing, Shanghai ile Wuhan kentleri, Jiangsu ve Anhui eyaletlerinin geneli, Zhejiang, Jiangxi, Hubei ve Fujian eyaletlerinin de bazı bölgeleri kurtarıldı. Muharebe, daha sonra Kurtuluş Ordusu’nun Çin’in doğu kesimini kurtarması ve güney ile güneybatı kesimlerine geçişi için de elverişli koşullar yarattı.
渡江战役
在辽沈、淮海、平津三大战役的沉重打击下，国民党政治、经济、军事陷入了总崩溃。蒋介石为了赢得时间，伺机卷土重来，企图依托长江天险阻止人民解放军渡江南进。
为了早日结束战争，实现真正的和平，毛泽东提出了与国民党政府进行和平谈判的八项条件，人民解放军为此多次推迟渡江南进的时间。当南京国民党政府拒绝在国共双方已达成的《国内和平协定》上签字后，中国人民革命军事委员会主席毛泽东、中国人民解放军总司令朱德于1949年4月21日发布了向全国进军的命令。
4月20日晚至21日晚，中国人民解放军第二、第三野战军，发起了中国历史上规模空前的渡江战役。在西起湖口东至江阴的千里战线上，人民解放军以排山倒海之势，一举突破了国民党陆、海、空组成的长江防线。4月23日，人民解放军占领南京，宣告了国民党22年反动统治的灭亡。4月27日至5月6日，第三野战军又在郎溪、广德地区围歼南京、镇江逃敌五个军，并于5月3日占领浙江省会杭州。与此同时，由第二野战军组成的西集团军渡江后向南疾进，先后解放了九江、南昌，斩断了浙赣路，隔断了汤恩伯与白崇禧两集团军的联系。5月17日解放了武汉三镇。5月27日，完全攻占了上海。6月2日，解放了崇明岛，至此，渡江战役宣告胜利结束。
历时42天的渡江战役，人民解放军以伤亡6万余人的代价，歼灭国民党军43万余人，解放了南京、上海、武汉等大城市以及江苏、安徽两省全境和浙江、江西、湖北、福建等部分地区，为之后解放华东全境和向华南、西南地区进军创造了重要条件。