Japon Saldırganlara Karşı Direniş Savaşı’nda zaferin ardından Chiang Kai-shek 20’den fazla tümeni toplayıp Merkezi Ovalar’daki kurtarılmış bölgeleri kuşatmaya başladı. Amaç, ÇKP’nin kurtarılmış bölgelerdeki askeri birliklerini yok ederek doğu, kuzey ve kuzeydoğu kesimlerine ilerleme yolunu açmaktı. Ocak 1946’da KMT ile ÇKP arasında ateşkes anlaşması imza- lanmasına rağmen KMT Ordusu mevzubahis kurtarılmış bölge- leri kuşatmaya ve saldırmaya devam etti. Chiang Kai-shek 26 Haziran’da ateşkes anlaşmasını feshederek, 300 binden fazla askeri kapsayan 10 tümenle Merkezi Ovalar’daki ÇKP askeri birliklerine büyük ölçekli saldırı başlattı. Böylece, Çin’de geniş çaplı iç savaş patladı.
Merkezi Ovalar Karargahı, ÇKP Merkez Komitesi’nin “Kuşatma derhal delinmeli, ne kadar hızlı olursa o kadar iyi, hiç endişe edilmemeli, hayatta kalmak ve zafer kazanmak en önemli.” talimatına göre harekete geçti. Bazı yerel birlikler bölgede kalıp mücadeleye devam ederken, bir tugay ÇKP ordusunun esas gücü numarası yaparak doğuya transfer oldu. Amaç, KMT Ordusu’nu şaşırtmaktı. ÇKP ordusunun esas gücü ise güney ve kuzey olmak üzere 2 yönden batıya taşındı.
Kuzey yolunu kullanan 15 bin asker, Merkezi Ovalar Karargahı Başkomutanı Li Xiannian, Karargahın Siyasi Komiseri Zheng Weisan ve Komutan Yardımcısı Wang Zhen’in liderliğinde KMT Ordusu’nun kuşatmasını delerek, temmuz ayının sonla- rında Shaanxi eyaletinin güney kesimine ulaşıp buradaki gerilla gücüyle birleşti ve ağustos ayının başlarında Hubei-Henan- Shaanxi Askeri Bölgesi oluşturuldu. Wang Zhen’in başkanlığın- daki 359. Tugay kuzeye ilerlemeye devam etti ve ağustos ayınınsonunda Shaanxi-Gansu-Ningxia Kurtarılmış Bölgesi’ne girdi.
Güney yolunu kullanan 10 bin asker, Merkezi Ovalar Karargahı Komutan Yardımcısı Wang Shusheng’in önderliğinde, KMT Ordusu’nun kuşatmasını kırarak, Hubei eyaletinin kuzey- batı kesimindeki Wudangshan Dağı’na girdi. Ağustos ayının sonunda Kuzeybatı Hubei Karargâhı oluşturuldu.
Düşman orduyu şaşırtmak ve bağlamakla görevli 1. Tümen’in 1. Tugayı, Komutan Pi Dingjun’un öncülüğünde düşmanı başarıyla şaşırttıktan sonra hızla kuşatma dairesinden çıkıp doğuya ilerledi, 20 günde 500 kilometre kat ettikten sonra Jiangsu-Anhui Kurtarılmış Bölgesi’ne vardı.
Merkezi Ovalar’da gerçekleştirilen kuşatmayı delme operasyonu, Kurtuluş Savaşı’nın perdesini açtı. ÇKP ordusu stratejik transfer yöntemiyle KMT’ye bağlı 30 tugayı engelledi, kendi esas gücünü korudu, 2 devrim üssü kurdu. Ayrıca Merkezi Ovalar’da kalan az miktardaki askeri birlikler bölgede mücade- lesini sürdürdü, diğer cephelerdeki muharebelere güçlü destek sağladı, daha sonraki karşı saldırı ve kurtuluş savaşında zaferin kazanılması bakımından önemli işlev gördü. Bu, ÇKP Merkez Komitesi ve Merkezi Askeri Komisyonu tarafından takdirle değerlendirildi.
中原突围
抗日战争胜利后，蒋介石调集20多个师的部队，包围和蚕食中原解放区，企图消灭中原解放区部队，打通向华东、华北、东北的进军道路。1946年1月，国民党政府和中国共产党双方代表签署停战协定后，国民党军仍继续增调兵力包围和进攻这一地区。6月26日，蒋介石撕毁国共双方达成的《停战协定》，调动10个整编师共30余万人的兵力，首先对中原军区部队发起大规模进攻，致使全面内战爆发。
中原军区遵照中共中央“立即突围，愈快愈好，不要有任何顾虑，生存第一，胜利第一”的指示，除留部分地方部队在原地坚持斗争，以一个旅伪装主力向东转移迷惑国民党军队外，主力分南北两路向西转移。
北路约1.5万人，在中原军区司令员李先念、政委郑位三和副司令员王震的率领下，突破了国民党军队重重截击合围，于7月下旬进入陕南，同陕南游击队会合，并于8月初组成鄂豫陕军区。其中王震率领三五九旅继续北进，于8月底进入陕甘宁解放区。
南路约1万余人，在军区副司令员王树声率领下，冲破国民党军队的围追堵截，进入鄂西北的武当山地区，于8月下旬组成鄂西北军区。
担负迷惑和牵制敌军任务向东转移的第一纵队第一旅，在旅长皮定均的指挥下，在成功迷惑敌人后，迅速跳出包围圈，挥师东进，转战20余天，跋涉千里，进入苏皖解放区。
中原突围，揭开了解放战争的序幕。它是一次伟大的战略转移，牵制了国民党军队30个旅的兵力，保存了主力，建立了两块根据地，并留下小部分兵力坚持原地斗争，有力地配合了其他战场的作战，对以后的战略反攻和夺取解放战争的全国胜利发挥了重要作用，受到中共中央和中央军委的充分肯定和高度赞扬。