KMT ile ÇKP arasındaki ilk işbirliğinden sonra ÇKP, ülkedeki işçiler ve diğer vatandaşların devrim hareketine öncülük etmeye devam etti. 1 Mayıs 1925’te Guangzhou’da Tüm Çin Sendikalar Federasyonu (ACFTU) kuruldu. Federasyon başkanı ve başkan yardımcısı olarak ÇKP üyeleri Lin Weimin ve Liu Shaoqi seçildi.
15 Mayıs’ta, Shanghai’daki Naigaimen 7. Tekstil Fabrikası’nın Japon sahibi, işçilerin temsilcisi ve ÇKP üyesi Gu Zhenghong’u öldürdü, onu aşkın işçiyi yaraladı. Buna karşılık olarak ÇKP Merkez Komitesi, yabancı imtiyaz bölgesinde büyük çaplı protesto yürüyüşü düzenleme kararı aldı. 30 Mayıs’ta Shanghai’daki işçiler ve öğrenciler sokaklara çıkıp protesto yürü- yüşüne başladı. Yabancı imtiyaz bölgesinde görevli İngiliz polisi, Nanjing Caddesi’nde aniden ateş açarak 13 kişiyi öldürdü ve sayısız kişiyi yaraladı. Bu, Çin’i sarsan 30 Mayıs Faciası olarak bilinmektedir. Olayın ardından birkaç gün içinde Shanghai ve diğer bölgelerdeki İngiltere ve Japonya gibi ülkelerin askerleri ve polis gücünün Çinlileri öldürdüğü olaylar patlak verdi.
Söz konusu olaylar, Çin halkı arasında büyük öfke uyan- dırdı. ÇKP Merkez Komitesi; Qu Qiubai, Cai Hesen, Li Lisan, Liu Shaoqi ve Liu Hua’nın katılımıyla bir hareket komitesi oluşturarak, Shanghai’daki işçiler, öğrenciler ve tüccarların katılacağı genel bir grev organize etme kararı aldı. 30 Mayıs Hareketi adı verilen ÇKP’nin liderliğindeki bu girişim kısa zamanda ülke genelinde yayıldı. Harekete 17 milyon vatandaş dolaysız şekilde katıldı, ulus- lararası etkiye sahip emperyalist güçlerle mücadele dalgası oluştu. 30 Mayıs Hareketi, ÇKP’nin ülke genelindeki etkisini artırdı, Parti üye sayısı bir yılda 10 misli arttı. Bu hareket 16 ay süren ve 250 bin kişinin katıldığı Sheng Gang Grevi olarak da bilinen Guangzhou-Hong Kong Grevi’ni tetikledi ve büyükdevrim dalgasının oluşmasında itici güç rolü oynadı.
五卅运动
第一次国共合作建立后,中国共产党继续领导全国的工人和群众运动。1925年5月1日,中华全国总工会在广州正式成立,共产党员林伟民、刘少奇分别当选为正、副委员长。5月15日,上海内外棉七厂的日本资本家枪杀工人代表、共产党员顾正红,打伤工人10余人。中共中央决定在租界内举行大规模的反帝示威活动。5月30日,上海工人和学生举行街头宣传和示威游行,租界的英国巡捕在南京路上突然开枪,打死13人,伤者不计其数,制造了震惊全国的五卅惨案。此后几天,在上海和其他地方又连续发生英、日等国军警枪杀中国人的事件。
这些事件,激起了全国人民的极大愤怒。中共中央决定由瞿秋白、蔡和森、李立三、刘少奇和刘华等组成行动委员会,组织全上海工人罢工、学生罢课、商人罢市的抗议运动。在中国共产党的领导和推动下,五卅运动迅速席卷全国,约有1700万人直接参加了运动,形成了全国规模的反帝怒潮和具有广泛国际影响的反帝斗争。
五卅运动扩大了中国共产党在全国的影响,党员数量一年内增加了10倍。这一运动直接推动了历时16个月、25万人参加的省港大罢工的兴起,对大革命高潮的形成起到重要的推动作用。