Haziran 1923’de düzenlenen ÇKP 3. Ulusal Kongresi’nde, Marksizm-Leninizm ilkeleri ve Komünist Enternasyonal’ın tali- matı doğrultusunda Çin devriminin somut durumu göz önünde bulundurularak, Çin toplumunun çelişkileri demokratik bir şekilde analiz edildi ve Çin devriminin niteliği belirlendi. Bu temelde, kuruluşunun ilk döneminde ÇKP içinde Kuomintang (KMT) ile işbirliği konusunda yaşanan büyük fikir ayrılığı giderildi, tüm ÇKP üyeleri arasında mutabakat sağlandı. ÇKP üyelerinin KMT’ye katılmalarına izin verildi, KMT’yle işbirliği geliştirme stra- tejisi saptandı. Böylece, ÇKP’nin, ülkedeki bütün güçleri birleşti- rerek emperyalizm ve feodalizmi yıkmayı amaçlayan demokratik devrim görevini yerine getirmesi mümkün kılınmıştır.
KMT’nin ilk ulusal kongresi, ÇKP’nin teşvikiyle 20-30 Ocak 1924 günlerinde Sun Zhongshan’ın (Sun Yat-sen) başkanlı- ğında Guangzhou kentinde düzenlendi. Kongreye katılan 165 delegenin 20’den fazlası ÇKP üyesiydi. Delegeler arasında Li Dazhao, Tan Pingshan, Lin Boqu, Zhang Guotao, Qu Qiubai, Mao Zedong ve Li Lisan yer alıyordu.
KMT 1. Ulusal Kongresi’nde incelenip onaylanan deklaras- yonda, Sun Yat-sen’in önerdiği ve demokratik devrim programını oluşturan “Halkın Üç Prensibi” (milliyetçilik, demokrasi ve halkın yaşamı) kavramının içeriği değiştirildi. Esasını “Rusya’yla işbir- liği, ÇKP’yle işbirliği, köylü ve işçilere destek” olmak üzere 3 devrimci politikanın teşkil ettiği “Yeni Halkın Üç Prensibi” ortaya koyuldu. ÇKP’nin demokratik devrim aşamasındaki hareket prog- ramıyla örtüşen bu üç yeni prensip, KMT ile ÇKP arasındaki ilk işbirliğinin siyasi temeli haline geldi. Guangzhou kongresinde iki parti arasındaki örgütlenme ilişkisi çözüldü, ÇKP veya Sosyalist
Gençlik Topluluğu üyesi olanların KMT’ye katılmasına izin verildi.
1. Ulusal Kongre’de KMT ile ÇKP arasında ilk kez işbirliği ilişkisinin tesis edildiği ilân edildi. Bu, genç ÇKP’nin demokratik devrim programını hayata geçirme ve demokratik birleşik cephe oluşturma yolunda eriştiği önemli bir sonuç, aynı zamanda Sun Yat-sen’in ömrünün son yıllarında Çin devrimini ilerletmede elde ettiği büyük bir başarıdır. İşbirliği geliştirmek, KMT ve ÇKP’nin emperyalizm ve feodal savaş ağalarına karşı ortak ihtiyacı ve iki partinin kalkınma sürecindeki gereksinimidir.
KMT ile ÇKP arasında işbirliği ilişkisinin kurulmasından sonra ÇKP’nin çabaları sayesinde Çin devriminde ilk dalga yükseldi, işçi ve köylü hareketi canlandı, emperyalizm ve feoda- lizmle mücadelede yeni bir sayfa açıldı. 1926 yılının sonundan 1927 yılının başına kadar Kuzey Seferi Ordusu, Çin’in büyük bir kısmında hakimiyet kurdu. Ülke genelinde emperyalizmle müca- dele ve vatanseverlik bilinci durmadan yükseltildi. Shanghai kentindeki işçilerin 3 kez isyanı ve köylü hareketinin doğması, milli devrimi doruk noktasına ulaştırdı.
Ancak devrim dalgası yükselirken birleşik cephe içinde de liderlik hakkı mücadelesi günden güne şiddetlendi. 1925 yılının Mart ayında Sun Yat-sen’in vefat etmesinden sonra KMT’deki sağcı güçlerin liderliği ele geçirme teşebbüsleri kontrolden çıktı, Jiang Jieshi’nin (Chiang Kai-shek) liderliğindeki yeni kuşak sağcılar ve yeni savaş ağaları devrim karşıtı eylemlerini artırdı. 12 Nisan 1927 günü Chiang Kai-shek, Shanghai’da KMT’deki solcuları ve ÇKP’yi hedef alan silahlı bir isyan başlattı. “Partiyi temizleme” adı altında düzenlenen eylem kapsamında 15 Temmuz günü Wang Jingwei grubu Wuhan kentindeki ÇKP üyelerini ve devrimci vatandaşları tutuklayıp katletti. Böylece, KMT ve ÇKP’nin işbirliğiyle başlatılan Büyük Devrim başarısız- lıkla sonuçlanmış ve 2 parti arasında 3,5 yıl süren ilk işbirliği de bozulmuş oldu.
第一次国共合作
1923年6月召开的中共三大，根据马克思列宁主义的策略原则和共产国际的指示，结合中国革命的具体情况，充分发扬民主，在分析中国社会矛盾和明确中国革命性质的基础上，正确解决了建党初期，党内在国共合作问题上存在的重大分歧，统一了全党的认识，正式确定了共产党员以个人身份加入国民党，与国民党进行党内合作的策略方针，使党能够团结一切可能联合的力量，共同完成反帝反封建的民主革命任务。
1924年1月20日至30日，在中国共产党的推动下，中国国民党第一次全国代表大会在广州举行，孙中山主持大会。出席大会的代表165人，其中共产党员20多人，包括李大钊、谭平山、林伯渠、张国焘、瞿秋白、毛泽东、李立三等。大会审议通过了《中国国民党第一次全国代表大会宣言》，对“三民主义”作出新的解释，提出了以“联俄、联共、扶助农工”三大革命政策为主要内容的“新三民主义”。“新三民主义”的纲领同中国共产党在民主革命阶段的纲领基本一致，因而成为第一次国共合作的政治基础。大会还从组织路线上处理国民党同共产党的关系，即接纳共产党员、社会主义青年团员以个人身份加入国民党。
国民党一大的召开，标志着第一次国共合作的正式形成。这是年轻的中国共产党开始实践民主革命纲领和民主联合战线政策的重大胜利，也是孙中山晚年推进中国革命的一大历史功绩。实行国共合作既是国共两党反对帝国主义和封建军阀的共同需要，也是两党各自发展的需要。
第一次国共合作建立后，在中国共产党的努力和推动下，中国革命掀起了第一次高潮，促进了工农运动的恢复和发展，开创了反帝反封建的革命新局面。1926年年底到1927年年初，北伐军胜利进军，席卷了大半个中国，全国反帝爱国情绪不断高涨。上海工人三次武装起义和农民运动的发展，进一步把国民革命推向高潮。但随着革命高潮的到来，统一战线内部争夺领导权的斗争日益加剧。1925年3月孙中山逝世后，国民党右派篡夺领导权的活动日益猖獗。以蒋介石为代表的新右派和新军阀势力，加紧反革命扩张。1927年4月，蒋介石在上海进行了以四一二反革命政变为代表的“清党运动”。7月15日，汪精卫集团在武汉对共产党员和革命群众实行大逮捕、大屠杀。至此，由国共两党合作发动的大革命宣告失败，历时3年半的第一次国共合作破裂。