“ÇKP Merkez Komitesi’nin Ekonomik Sistem Reformuna Dair Kararı”
ÇKP 12. Merkez Komitesi 3. Genel Kurul Toplantısı Ekim 1984’te Beijing’de düzenlendi. Toplantıda, “ÇKP Merkez Komitesi’nin Ekonomik Yapı Reformuna Dair Kararı” onaylandı. Kararda, ÇHC’nin kuruluşundan itibaren, bilhassa ÇKP 11. Merkez Komitesi 3. Genel Kurul Toplantısı’ndan sonra ekonomik sistem reformuyla ilgili elde edilen deneyimler özetlendi, ekonomik sistem reformuna ilişkin bir dizi önemli teorik ve pratik mesele açıklandı. Teorik alanda en önemli katkı, planlı ekonomi ve meta ekonomisi arasındaki zıtlığa dayalı geleneksel kavramın kırılması oldu. Çin’in sosyalist ekonomisinin “kamu mülkiyeti temelindeki planlı meta ekonomisi” olduğu öne sürüldü. Kamu mülkiyetindeki ve devlete ait kurumların şirketleri doğrudan işletmesinin birbirine karıştırıldığı geleneksel konseptten vazgeçildi. Mülkiyet ve yönetim haklarının birbirinden ayrılabileceği ifade edildi. Bu, Parti’nin planlama ve pazar ilişkisine yönelik yeni bir anlayışıdır.
Kararda, şirketlerin dinamizminin artırılması, sosyalist meta ekonomisinin geliştirilmesi, ekonomik kaldıraca önem verilmesi, hükümetin ve şirketlerin işlevleri ile sorumluluklarının birbirinden ayrılması, ekonomik ve teknolojik değişimlerin genişletilmesi gibi bir dizi önemli konuda düzenlemeler öne sürüldü. Daha sonra kentlere odaklanan ekonomik sistem reformu kapsamlı bir şekilde başlatıldı.
Karar, dönemin reform ve araştırma çalışmalarında başvurulacak kurallara ve istikamete ışık tuttu. Reformun özü, hedefi, görevi ve temel yol haritasını belirledi. Şirketlerin dinamizminin artırılmasının ekonomik sistem reformunun merkezi bir halkası olduğunu gösterdi. Daha önceki bir dizi kentsel ekonomik sistem reformunun getirdiği kazançları güçlendirdi ve gelecekteki çalışmaların odağını belirledi. Yaratıcı bir şekilde “sosyalist meta ekonomisi” ve “planlı meta ekonomisi” gibi kavramları ortaya koydu. Uzun süredir sosyalist reformun ilerlemesini engelleyen teorik soruları cevapladı. Hükümetin ve şirketlerin işlevlerinin ayrılması açısından hükümet işlevlerinin dönüştürülmesini ileri sürerek uzun vadeli reform sürecini başlattı. Kırsal reform deneyimlerini özümseyerek eşitlikçiliği kırdı. Herkesin verdiği emeğin karşılığını alması kuralını vurgulayarak, ortak refahın gerçekleştirilmesinegidilecek yolu aydınlattı.
《中共中央关于经济体制改革的决定》
1984年10月，党的十二届三中全会在北京举行。全会一致通过了《中共中央关于经济体制改革的决定》。《决定》总结中华人民共和国成立以来特别是党的十一届三中全会以来经济体制改革的经验，初步提出和阐明了经济体制改革的一系列重大理论和实践问题，在理论上的重大贡献是，突破把计划经济同商品经济对立起来的传统观念，提出我国社会主义经济是“公有制基础上的有计划的商品经济”；突破把全民所有同国家机构直接经营企业混为一谈的传统观念，提出“所有权同经营权可以适当分开”。这是党在计划与市场关系问题上的全新认识。《决定》就增强企业活力、发展社会主义商品经济、重视经济杠杆作用、实行政企职责分开、扩大经济技术交流等一系列重大问题做出部署。此后，以城市为重点的经济体制改革全面铺开。
《决定》为当时的改革探索指明了原则方向，进一步确定了改革性质、目标、任务和基本蓝图；明确了增强企业活力是经济体制改革的中心环节，巩固了之前一系列城市经济体制改革的成果，并指明了未来的工作重心；创造性地提出了“社会主义商品经济”“有计划的商品经济”等概念，回答了长期困扰推进社会主义改革的理论问题；从政企职能分开的角度，提出了转变政府职能的改革命题，启动了这一长期性改革的进程；吸收农村改革经验，打破平均主义，强调按劳分配原则，指明了实现共同富裕的路径，等等。