Piyasanın, Kaynak Dağıtımında Belirleyici Rol Oynaması
Reform ve dışa açılma politikasının uygulanmasından itibaren geçen 40 yılda Çin’in ekonomik reformu, planlı ekonomi sisteminden kademe kademe sosyalist piyasa ekonomisi sistemine döndü.
1992 yılında düzenlenen ÇKP 14. Ulusal Kongresi’nde “piyasanın kaynak dağıtımında ana rol oynaması” ileri sürülmüştü. 2002 yılında düzenlenen ÇKP 16. Ulusal Kongresi’nde “piyasanın daha büyük ölçekli olarak kaynak dağıtımında ana rol oynaması” önerilmişti. 2007 yılında gerçekleştirilen ÇKP 17. Ulusal Kongresi’nde de “piyasanın kaynak dağıtımındaki ana rolünü sistematik olarak ve daha iyi bir biçimde yerine getirmesi” belirlenmişti. 2012 yılında yapılan ÇKP 18. Ulusal Kongresi’nde ise “piyasanın kaynak dağıtımındaki ana rolünü daha kapsamlı ve daha geniş ölçekli olarak oynaması” düşüncesi ortaya koyulmuştu. 2013 yılının Kasım ayında düzenlenen ÇKP 18. Merkez Komitesi’nin 3. Genel Kurul Toplantısı’nda “piyasanın kaynak dağıtımında belirleyici rol oynaması” kararlaştırıldı.
Piyasanın, kaynak dağıtımında belirleyici rol oynaması kararı, bundan önce 20 yılı aşkın süre içinde “ana rol” oynaması yaklaşımı temelinde geliştirilmiştir. Söz konusu karar ayrıca, hem ÇKP’nin hem de Çin toplumunun hükümet-piyasa ilişkisine dair doğru anlayış geliştirmesine, ekonomik kalkınma tarzında ve hükümetin işlevlerinde dönüşüm ile yolsuzluk gibi olumsuz durumların engellenmesine katkı sağlayabilir.
Ancak “görünmez bir el” olarak bilinen piyasa, aynı zamanda “acımasızca vurulan bir kırbaca” benzer. Tüm sosyal ve ekonomik faaliyetlerde kıyasıya rekabet oluşurken, kendiliğindenlik ve görünmezlik özelliklerini taşıması sebebiyle piyasada başarısızlık meydana gelebilir. Bu yüzden “görünür el” olarak bilinen hükümetin, işlevlerini daha iyi bir biçimde yerine getirmesi gerekir. Hükümetin ana işlevleri ve rolü; makroekonomik istikrarı korumak, kamu hizmetlerini geliştirerek sağlamlaştırmak, eşit rekabet ortamını yaratmak, piyasa faaliyetleri üzerindeki denetimleri yoğunlaştırmak, piyasa düzenini korumak, sürdürülebilir kalkınmayı ilerletmek, ortak refahı sağlamak ve piyasadaki başarısızlığı telafi etmektir.
市场在资源配置中起决定性作用
改革开放40年来，中国的经济改革是从高度集中的计划经济逐步转向社会主义市场经济的。1992年召开的党的十四大提出“要使市场在资源配置中起基础性作用”，2002年召开的十六大提出“在更大程度上发挥市场在资源配置中的基础性作用”，2007年召开的十七大提出“从制度上更好发挥市场在资源配置中的基础性作用”，2012年召开的十八大提出“更大程度更广范围发挥市场在资源配置中的基础性作用”，都是在强调市场在资源配置中的重要作用。2013年11月召开的党的十八届三中全会进而提出，“使市场在资源配置中起决定性作用”。做出“使市场在资源配置中起决定性作用”的定位，是对此前沿用20多年的“基础性作用”这一提法的继承和发展，有利于在全党全社会树立关于政府和市场关系的正确观念，有利于转变经济发展方式，有利于转变政府职能，有利于抑制消除腐败现象。当然，巿场这只“无形的手”又是一条“无情的鞭子”，在使整个社会经济活动形成你追我赶、奋勇争先的同时，也会由于其自发性、盲目性带来市场失灵，需要政府这只“有形的手”来发挥作用，政府的职责和作用主要是保持宏观经济稳定，加强和优化公共服务，保障公平竞争，加强市场监管，维护市场秩序，推动可持续发展，促进共同富裕，弥补市场失灵。