Çin’e Özgü Sosyalizmi İnşa Etmek
Eylül 1982’de ÇKP 12. Ulusal Kongresi düzenlendi. Deng Xiaoping, kongrenin açılış töreninde “Marksizm’in evrensel hakikatini ülkemizin somut gerçekleriyle birleştirerek, kendi yolumuzda yürümeli ve Çin’e özgü sosyalizmi inşa etmeliyiz.” ifadesini kullandı.
“Çin’e özgü sosyalizmin inşası” ifadesinin ortaya koyulması, Çin milletini en çok ilgilendiren “reform ve dışa açılmada yeni döneme girdikten sonra Çin’in nasıl bir yolda ilerleyeceği” sorusuna bir cevap sundu. Yeni dönemde reform ve dışa açılma ile sosyalist modernleşme inşasını yönlendiren büyük bir bayrak oldu.
Deng Xiaoping, Haziran 1984’te 2. Çin-Japonya Hükümet Dışı Organizasyonların Temsilcileri Toplantısı’na katılmak üzere Çin’e gelen Japon heyetle görüşmesinde, ÇKP 11. Merkez Komitesi 3. Genel Kurul Toplantısı’nda ideolojik çizgilerini gerçekçi olmak olarak belirlediklerine ve sosyalizm yolunda yürümekte ısrar etme kararı aldıklarına dikkat çekti. Sosyalizmin ilk aşamasında en temel görevin üretim gücünün geliştirilmesi olduğunu dile getiren Deng Xiaoping, ileri sürülen “Dört Alanda Modernizasyon” yönteminin asgari hedefinin 20. yüzyılın sonuna kadar orta halli refah toplumu seviyesine ulaşılması olduğunu kaydederek, sosyalizmde ısrar edilmemesi durumunda Çin’in bu hedefine ulaşamayacağını belirtti. Deng Xiaoping, özetle bu yolun “Çin’e özgü sosyalizm yolunu inşa etmek” diye ifade edildiğini söyledi. Deng Xiaoping ilk kez bir konuşmasında ÇKP 11. Merkez Komitesi 3. Genel Kurul Toplantısı’ndan itibaren ÇKP’nin uygulama kararı aldığı mühim kılavuz ilkeleri, politikaları ve teorileri sistematik bir şekilde açıkladı.
Ekim 1987’de düzenlenen ÇKP 13. Ulusal Kongresi’nde “Çin’e özgü sosyalist teorinin inşası” kavramı ilk kez ileri sürüldü, bu kavramın ihtiva ettiği temel fikir sistematik bir şekilde anlatıldı ve Deng Xiaoping Teorisi’nin ana hatları oluşturuldu. Ekim 1992’de düzenlenen ÇKP 14. Ulusal Kongresi’nde de ilk defa “Yoldaş Deng Xiaoping’in Çin’e Özgü Sosyalizm İnşası Teorisi” ifadesi kullanıldı; Deng Xiaoping Teorisi’nin ana içeriği özetlendi ve teoriyle ilgili nispeten eksiksiz bir bilimsel sistem kuruldu.
建设有中国特色的社会主义
1982年9月，中国共产党召开第十二次全国代表大会。邓小平在大会开幕式中明确提出:“把马克思主义的普遍真理同我国的具体实际结合起来，走自己的道路，建设有中国特色的社会主义”。“建设有中国特色的社会主义”的提出，回答了进入改革开放新时期后中国走什么样的道路这一人们最为关心的重大问题，成为指引新时期改革开放和社会主义现代化建设的伟大旗帜。
1984年6月，邓小平会见前来参加第二次中日民间人士会议的日方委员会代表团时指出，从党的十一届三中全会开始，我们制定了实事求是的思想路线，决定坚持走社会主义道路。社会主义初级阶段的最根本任务就是发展生产力。我们提出的“四个现代化”的最低目标，是到本世纪末达到小康水平。不坚持社会主义，中国的小康社会形成不了。总的来说，这条道路叫作建设有中国特色的社会主义的道路。这是邓小平首次在谈话中系统阐述十一届三中全会以来中国共产党在实践中形成的最重要的方针政策和理论观点。
1987年10月召开的党的十三大第一次提出了“建设有中国特色的社会主义理论”这一概念，并系统地概括了其主要观点，构成了邓小平理论的轮廓。1992年10月召开的党的十四大首次使用了“邓小平同志建设有中国特色社会主义理论”这一提法，对邓小平理论的主要内容做了新的科学概括，使之形成比较完整的科学体系。